Josephine Baker

 

Piosenkarka, syrena, aktywistka, szpieg: niesamowite życie Josephine Baker

 

Urodzona w ubóstwie tancerka Josephine Baker stała się sensacją w pokazie wodewilowym, rozpoczynając błyskotliwą karierę kabaretową, dzięki której zwiedziła cały świat, od Broadwayu po Paryż. Jednak Baker nie była zwyczajną aktorką – została szpiegiem II wojny światowej, aktywnie walczyła z segregacją, a nawet przyciągała uwagę FBI. Pisząc dla History Extra , Ailsa Ross opowiada historię niezwykłego życia…

 

Odważna, wolna i elektryzująco nowoczesna, Josephine Baker była sensacją z dnia na dzień, kiedy zadebiutowała na paryskiej scenie 2 października 1925 roku. 19-letnia performerka nosiła efektowne stroje, gdy tańczyła i śpiewała, bywała także komiczna. Jej najbardziej kultowy taniec był opisywany jako: „Charleston, taniec brzucha, Kurczak Mamy Dinka, uderzenia, mielenia, wszystko w jednym numerze, z latającymi bananami”.

Jednak Baker była kimś więcej niż tylko wykonawcą. Była kobietą postrzeganą jako tak niebezpieczną, że w ciągu jej życia FBI przechowywało przeciwko niej 471 stron akt.

 

Kim była Jospehine Baker i jak została gwiazdą?

 

 

Urodzona 3 czerwca 1906 r. Baker dorastała w skrajnym ubóstwie, sypiając z sześcioma osobami do łóżka z rodziną w slumsach St Louis w stanie Missouri, w czasie, gdy tak zwane „ prawa Jima Crow ” narzucały segregację rasową na południu Ameryki. Kiedy miała zaledwie osiem lat, matka wyciągnęła ją ze szkoły, by pracowała jako pomoc domowa w białych rodzinach w mieście, gdzie nie wolno jej było patrzeć pracodawcy w oczy. Baker wyjaśniła, że ​​te doświadczenia dorastania nauczyły ją „wierzyć, że jestem gorszy od wielu, wielu kolorowych ludzi na świecie, których każdego dnia uczy się, że są gorsi od białych”.

W wieku 13 lat Baker zaczęła zarabiać na życie, tańcząc na rogu ulicy w St Louis. W wieku 15 lat została zwerbowana do lokalnego przedstawienia wodewilowego, a w 1919 przeniosła się do Nowego Jorku, by występować w rewiach na Broadwayu. Baker była zazwyczaj ostatnią dziewczyną z chóru, ale zwróciła na siebie uwagę i u szczytu „ryczących lat dwudziestych” została zwerbowana do trupy tanecznej zmierzającej do Paryża.

W Paryżu Josephine Baker, już dwukrotnie zamężna, postanawia już nie wracać do Stanów Zjednoczonych. Przeciwstawiała się stereotypom, kochając się z mężczyznami i kobietami. Była nieodparcie charyzmatyczna; Ernest Hemingway opisał ją jako „najbardziej sensacyjną kobietę, jaką kiedykolwiek widział”.

Yolande Duvernay : francuska baletnica, która stała się bogatsza od królowej Wiktorii!
Zarabiając fortunę, by dorównać sławie Yolande, Baker nabyła złote pianino, prawdziwe łóżko Marii Antoniny , a nawet geparda z diamentowym kołnierzem, który powodował spustoszenie za każdym razem, gdy wskakiwał do orkiestry podczas jej występów. Od słynnych fryzur pokrytych białkiem jaja, po ekstrawaganckie sukienki. Baker była znana ze swojego stylu i występowała przed ogromnymi tłumami w mieście, w którym amerykańska kultura była postrzegana jako nowatorska i egzotyczna. Romans był wzajemny. W 1937 Baker zrzekła się obywatelstwa amerykańskiego, kiedy poślubiła Francuza Jean Lion.

W innych częściach Europy skąpe stroje Baker i zmysłowy taniec oznaczały, że była postrzegana jako zagrożenie dla moralnej przyzwoitości, a podczas jej europejskiej trasy jej występy często wywoływały skandal. W Wiedniu kościół naprzeciwko sali zadzwonił dzwonami przed i podczas koncertu, aby ostrzec uczestników, że popełniają grzech, oglądając występ Baker. W Zagrzebiu przedstawienie musiało zostać zamknięte po tym, jak protestujący zablokowali teatr.

 

 

Gepard Baker „wywoływał spustoszenie za każdym razem, gdy skakał do dołu orkiestry podczas swoich występów”. (Obrazy Getty'ego)
Jospehine Baker, szpieg z czasów II wojny światowej i agent francuskiego ruchu oporu
Kiedy w 1939 roku wybuchła II wojna światowa, Paryż był pełen uchodźców uciekających przed Niemcami. Każdej nocy po swoim występie Baker chodziła do pobliskiego schroniska dla bezdomnych przy Rue du Chevaleret, żeby pościelić łóżka, wykąpać starych ludzi i pocieszać nowo przybyłych.

Jednak kiedy naziści zajęli stolicę Francji latem 1940 roku, Baker przyjęła na wojnie bardziej niebezpieczną i ryzykowną rolę. Została szpiegiem francuskiego ruchu oporu, podobno mówiąc: „Francja uczyniła mnie tym, kim jestem, paryżanie oddali mi swoje serca, a ja jestem gotowa oddać im swoje życie”. Występy Baker były idealnym pretekstem do podróżowania po Europie. Jako olśniewająca gwiazda była zapraszana na przyjęcia w ambasadzie, gdziekolwiek się udała. Na tych imprezach Baker podsłuchiwała i flirtowała, aby zebrać informacje o lokalizacjach i lotniskach niemieckich wojsk od wysokich rangą urzędników włoskich, japońskich i nazistowskich. Inny tajny agent Jacques Abtey, przebrany za jej asystenta, zapisał informacje niewidzialnym atramentem na jej nutach, podczas gdy Baker przypinała ważne informacje do swojej bielizny i liczyła, że uniknie rewizji osobistej.

 

 

W 1941 roku Baker i jej świta udali się do kolonii francuskich w Afryce Północnej.Jako powód podała słabe zdrowie – dochodziła do siebie po zapaleniu płuc. Jednak Baker była tam, aby ustanowić stałe centrum łączności i transmisji z brytyjskim wywiadem w Casablance i pomóc w stworzeniu sieci udostępniającej hiszpańskie paszporty marokańskie Żydom z Europy Wschodniej, aby pomóc im uciec do Ameryki Południowej.

Podczas wojny Baker przyjmowała także żołnierzy francuskich, brytyjskich i amerykańskich, aby pomóc im podnieść morale i odmówiła zapłaty za swoje występy. Miała nadzieję, że: „Kiedy żołnierze biją mi brawo, lubię wierzyć, że nigdy nie zdobędą nienawiści do mojego koloru skóry. To był pomysł, który zapoczątkował prace nad prawami obywatelskimi Baker w Stanach Zjednoczonych.

 

Josephine Baker, amerykańska działaczka na rzecz praw obywatelskich

 

Podczas gdy w Europie i Afryce Północnej była mile widziana w pałacach królów i królowych, w Stanach Zjednoczonych Baker nie mogła nawet wejść do niektórych hoteli, czy zamówić kawy – po prostu dlatego, że była czarna. Uznała to za śmieszne i w 1951 roku wyruszyła w trasę po Stanach Zjednoczonych, aby pomóc w walce z segregacją. W jej umowach było napisane, że do teatrów, w których grała, musiał wejść każdy posiadacz biletu, niezależnie od koloru skóry.

Segregacja nie ograniczała się do południa Ameryki, a Baker kazała odciąć się od pracy. Kiedy przyjechała do Nowego Jorku z ówczesnym mężem, Jo Bouillon, odmówiono im rezerwacji w 36 hotelach, ponieważ była Afroamerykanką. To doświadczenie powtórzono w całym kraju, w tym w Las Vegas, gdzie nawet niezwykle popularne gwiazdy, takie jak Ella Fitzgerald i Nat King Cole, nie miały wstępu do najlepszych wówczas hoteli.

Kiedy klub Vegas El Rancho odmówił wpuszczenia na jej koncert czarnych, mimo iż posiadali bilety, Baker odmówiła występu. Siedziała na scenie, dopóki właściciele nie ustąpili, i przypisuje się jej pomoc w procesie desegregacji kasyn w Vegas. Amerykańska trasa Baker zakończyła się paradą przed 100 000 ludzi w Harlemie w stanie Nowy Jork, by uhonorować jej nowy tytuł: „Kobieta roku” National Association for the Advancement of Coloured People (NAACP).

Baker napisała o niesprawiedliwościach, których była świadkiem, dla francuskiej gazety France-Soir. Od Montevideo do Kopenhagi przemawiała na temat złej segregacji w USA, a 28 sierpnia 1963 roku była jedyną oficjalną kobietą, która przemawiała u boku Martina Luthera Kinga podczas Marszu w Waszyngtonie. W swoim francuskim mundurze wojskowym Baker mówiła o swojej walce o sprawiedliwość ćwierć milionowi ludzi. Patrząc na mieszankę ras w tłumie, oświadczyła: „Sól i pieprz — właśnie to, co powinno być”.

 

Jednak te działania nie spodobały się FBI, które od 1951 r. miało otwartą sprawę przeciwko niej z powodu jej „oświadczeń antyamerykańskich i jej walki o równość rasową”. Przez 15 lat, aż do 60. urodzin Baker, nagrywali jej działania i nazywali ją apologetką Partii Komunistycznej, między innymi dlatego, że czasami imprezowała z braćmi Castro na Kubie .

 

 

Dzieci i dziedzictwo Josephine Baker

 

Aby pokazać światu, że można przełamać bariery rasy i narodowości, od 1954 roku Baker adoptowała 12 dzieci z krajów na całym świecie, w tym z Japonii, Algierii, Izraela i Kolumbii. Stylizowała się na uniwersalną postać matki swojego „Tęczowego plemienia”. Wszyscy mieszkali razem w jej XV-wiecznym zamku, Château des Milandes we francuskiej dolinie Dordogne, chociaż w tym czasie życie Baker było nękane trudnościami finansowymi.

 

 

Bycie pierwszą czarnoskórą kobietą, która została światową gwiazdą i zagrała w słynnym filmie fabularnym – Zouzou z 1934 roku niewątpliwie uczyniło Josephine Baker wpływową syreną kabaretową i ikoną mody.

Jej słowa wciąż rozbrzmiewają do dzisiaj: „Z pewnością nadejdzie dzień, kiedy kolor będzie oznaczał tylko odcień skóry, kiedy religia będzie postrzegana jako jedyny sposób wyrażania własnej duszy, kiedy miejsca urodzenia będą miały wagę rzutu kostką, a wszyscy ludzie urodzą się wolni.”

 

Autor: Fiona Ross